Nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ đã tạm ngừng việc tuyển dụng nhân sự mới, gây ra tâm lý hoang mang và lo sợ thất nghiệp trong giới lao động, theo thông tin từ đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh (HUBA).
Tại hội thảo bàn về tăng trưởng kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh chính sách thuế mới từ phía Mỹ vừa có hiệu lực, diễn ra ngày 9 tháng 4, ông Trần Việt Anh – Phó chủ tịch HUBA – cho biết, hiện tượng phổ biến tại nhiều doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường Mỹ là ngưng tuyển dụng. Điều này đã làm dấy lên sự lo lắng trong giới lao động vì sợ rằng thời gian tới doanh nghiệp sẽ không còn đơn hàng để duy trì sản xuất.
Ông Việt Anh nhận định rằng người lao động đang ngày càng lo lắng trước nguy cơ thiếu đơn hàng, dẫn tới tình trạng giảm giờ làm, mất việc và không biết tìm kiếm việc làm ở đâu trong bối cảnh tác động lan tỏa đến nhiều ngành nghề khác nhau.
Bắt đầu từ ngày 9 tháng 4, chính sách áp thuế đối ứng của Mỹ với các quốc gia đối tác thương mại lớn chính thức có hiệu lực, trong đó Việt Nam phải chịu mức thuế cao lên đến 46%. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ tư của Mỹ, trong khi Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Thành phố Hồ Chí Minh, chỉ sau Trung Quốc. Trong năm ngoái, giá trị hàng hóa xuất khẩu từ thành phố sang Mỹ đạt 7,4 tỷ USD, con số cao nhất trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2024.
Theo số liệu từ Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh, có năm nhóm ngành hàng sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ mức thuế mới này.
Đầu tiên là ngành dệt may và giày dép, vốn chiếm khoảng 21% giá trị xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Với mức thuế tăng cao, nhiều đơn hàng có thể sẽ tiếp tục bị cắt giảm, đẩy cả doanh nghiệp và người lao động trong ngành da giày vào tình cảnh khó khăn.
Tiếp theo là ngành điện tử và linh kiện, vốn chiếm khoảng 20% tổng giá trị xuất khẩu và được xem là nhóm hàng có giá trị cao tại thành phố. Mức thuế mới được dự đoán sẽ gây ảnh hưởng lớn, đặc biệt khi Mỹ có khả năng nhắm đến các mặt hàng bị nghi ngờ sử dụng nguyên liệu từ quốc gia thứ ba. Các doanh nghiệp trong nước cung ứng linh kiện, lắp ráp sản phẩm tại Thành phố Hồ Chí Minh có thể sẽ bị ảnh hưởng dây chuyền nếu các đối tác quyết định chuyển chuỗi cung ứng sang quốc gia khác.
Ngành đồ gỗ và nội thất chiếm khoảng 8% giá trị xuất khẩu sang Mỹ, hiện đang đối mặt với nguy cơ giảm mạnh đơn hàng. Điều này buộc doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất và có khả năng đánh mất thị trường vào tay các đối thủ cạnh tranh như Mexico và Indonesia.
Ngành thủy sản, tuy chỉ chiếm khoảng 2% tổng kim ngạch xuất khẩu, nhưng đang có sức cạnh tranh thấp hơn so với các quốc gia như Ecuador và Ấn Độ. Việc bị áp mức thuế cao một cách đột ngột có thể khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lâm vào cảnh thua lỗ.
Theo Viện Nghiên cứu Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, trong kịch bản tiêu cực nhất nếu Mỹ tiếp tục duy trì mức thuế 46%, các ngành chủ lực như điện tử, dệt may, da giày và đồ gỗ có thể sẽ mất đến một nửa thị phần tại thị trường Mỹ, kéo theo nguy cơ nhiều doanh nghiệp trong nước phải ngừng hoạt động.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định rằng hầu hết các ngành chịu ảnh hưởng bởi thuế đều là những lĩnh vực sử dụng lao động với số lượng lớn. Trong ngắn hạn, doanh nghiệp có thể buộc phải giảm mạnh sản lượng xuất khẩu hoặc tạm dừng xuất sang Mỹ để tránh rơi vào cảnh thua lỗ. Điều này không chỉ làm sụt giảm kim ngạch xuất khẩu và tốc độ tăng trưởng của thành phố mà còn kéo theo nhiều hệ lụy về kinh tế – xã hội như thất nghiệp, giảm giờ làm, suy giảm sức mua và nhu cầu tiêu dùng trong nước.
Ngoài kỳ vọng vào việc Chính phủ có thể đàm phán với Mỹ để giảm mức thuế hoặc ít nhất hoãn thi hành trong 45 ngày, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đã kiến nghị về việc hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng, đồng thời đẩy mạnh việc mở rộng thị trường xuất khẩu mới nhằm giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động và bảo vệ việc làm cho người lao động.
Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA, nhận định rằng việc quay trở lại mức thuế cũ là khó khả thi. Tuy nhiên, có thể đàm phán để áp dụng các mức thuế khác nhau tùy theo nhóm ngành hàng, mức độ thiết yếu và nhu cầu tiêu thụ tại thị trường Mỹ. “Chúng ta cần chấp nhận thực tế và đưa ra các giải pháp phù hợp,” ông Hòa nhấn mạnh.
Ông cũng cho rằng cần nhanh chóng chuyển hướng tìm kiếm cơ hội việc làm ở những ngành nghề khác để bù đắp cho sự sụt giảm đơn hàng từ Mỹ. Chính quyền địa phương có thể chủ động khơi thông dòng vốn đầu tư công, đẩy mạnh các dự án hạ tầng, giao thông và bất động sản nhằm tạo thêm nhiều việc làm mới cho người lao động.
Tiến sĩ Nguyễn Minh Hà – Hiệu trưởng Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh – đề xuất rằng thành phố nên có các phương án cụ thể nhằm hỗ trợ người lao động bị giảm giờ làm hoặc mất việc. Đại diện Sở Tài chính tỉnh Đồng Nai cũng đề nghị cần có sự đánh giá toàn diện lại thị trường lao động và hỗ trợ công nhân của những doanh nghiệp gặp khó khăn chuyển sang làm việc tại những nơi ít bị tác động hơn.
Ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Secoin, cho biết trong nhóm các doanh nghiệp xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), đặc biệt trong ngành điện tử và da giày, tuy có quy mô lớn nhưng lại mang lại giá trị gia tăng thấp cho Việt Nam. Các sản phẩm “made in Việt Nam” thường chỉ được sản xuất và lắp ráp tại đây. Trong khi đó, những sản phẩm “made by Việt Nam” – do người Việt sản xuất và làm chủ toàn bộ quy trình – mới là nhóm cần được ưu tiên hỗ trợ.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được thừa nhận rằng tác động tiêu cực từ chính sách thuế mới của Mỹ là điều chắc chắn, ảnh hưởng sâu sắc đến xuất khẩu, sản xuất và cả người lao động. Tuy nhiên, ông khuyến nghị cộng đồng doanh nghiệp không nên quá bi quan, mà nên bình tĩnh đối diện với thách thức. Chính phủ đang nỗ lực đàm phán với phía Mỹ và chính quyền thành phố cũng đang nghiên cứu nhiều chính sách hỗ trợ cần thiết cho doanh nghiệp.
Ông Được cho rằng đây cũng là cơ hội để tái cơ cấu lại nền kinh tế, củng cố nội lực và giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu đơn thuần. Về mặt chính sách, thành phố sẽ đẩy mạnh hỗ trợ lãi suất theo chương trình kích cầu, chú trọng đến các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như các ngành sản xuất phụ trợ.
Ngoài ra, thành phố cũng sẽ đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư một cách thực chất, tập trung vào các thị trường quan trọng và chủ động mở rộng tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới. Sở Nội vụ cũng đang nghiên cứu các biện pháp nhằm giảm thiểu rủi ro khi tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.
Theo VnExpress