Tại phiên bế mạc Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII diễn ra chiều ngày 12 tháng 4 năm 2025, Ban Chấp hành Trung ương đã thống nhất chủ trương giảm số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh từ 63 xuống còn 34, bao gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng việc sắp xếp này được thực hiện với tinh thần “khoa học, đột phá, sáng tạo, bám sát thực tiễn và có tầm nhìn 100 năm”, nhằm mở rộng không gian phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa cho đất nước.
Mục tiêu của việc sắp xếp là xây dựng chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu quả, gần dân, đáp ứng yêu cầu quản trị hiện đại, thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững, đồng thời tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phát triển kinh tế (đặc biệt chú trọng đến kinh tế tư nhân), khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao đời sống nhân dân.
Theo chủ trương đã được Trung ương thống nhất, chính quyền địa phương sẽ được tổ chức theo mô hình hai cấp: cấp tỉnh (bao gồm tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp xã (gồm xã, phường và đặc khu). Cấp huyện sẽ chấm dứt hoạt động sau khi Quốc hội thông qua việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. Dự kiến, cả nước sẽ giảm khoảng 60-70% số lượng đơn vị hành chính cấp xã hiện nay.
Với mô hình hành chính mới, cấp tỉnh sẽ có vai trò thực hiện các chủ trương, chính sách từ Trung ương, đồng thời ban hành các chính sách phù hợp với tình hình địa phương và trực tiếp chỉ đạo, quản lý các hoạt động của cấp xã trên địa bàn tỉnh, thành phố.
Trong khi đó, cấp xã sẽ tập trung thực hiện các chính sách từ Trung ương và cấp tỉnh ban hành. Cấp xã cũng sẽ được tăng cường phân cấp, phân quyền và có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quyết định việc tổ chức thi hành pháp luật và các vấn đề thuộc thẩm quyền của mình.
Trung ương đã thống nhất chủ trương sắp xếp, tinh gọn và hợp nhất cơ quan Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội và các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở cả cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp xã. Đồng thời, Trung ương cũng chủ trương kết thúc hoạt động của công đoàn viên chức, công đoàn lực lượng vũ trang và giảm mức đóng góp công đoàn phí của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động.
Ban Chấp hành Trung ương cũng nhất trí về việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và pháp luật liên quan đến chính quyền địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội để phục vụ việc sắp xếp bộ máy. Các văn bản pháp luật này cần hoàn thành trước ngày 30 tháng 6 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7.
Các quy định mới sẽ có thời gian chuyển tiếp để đảm bảo hoạt động thông suốt, không bị gián đoạn, phù hợp với lộ trình sắp xếp, sáp nhập. Trung ương yêu cầu Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan liên quan phối hợp chặt chẽ để triển khai hiệu quả việc hoàn thiện thể chế.
Theo dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do Bộ Nội vụ chủ trì soạn thảo, có 11 đơn vị hành chính cấp tỉnh giữ nguyên hiện trạng, bao gồm: Hà Nội, Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. 52 địa phương còn lại thuộc diện sắp xếp, trong đó có 4 thành phố trực thuộc Trung ương là TP HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ.
Một số phương án sáp nhập đang được nghiên cứu như: Đà Nẵng và Quảng Nam; Bắc Giang và Bắc Ninh; Hải Phòng và Hải Dương; Lào Cai và Yên Bái.
Theo VNExpress